Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” we współpracy z partnerami na Litwie przygotowuje film dokumentalny o dr. Jerzym Ordzie. Projekt realizowany jest dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w ramach konkursu „Dyplomacja publiczna 2022”.
Projekt zostanie zrealizowany z okazji, przypadającej w 2022 rok, 50. rocznicy śmierci Jerzego Ordy, którego życie i dokonania są mniej znane niż na to zasługują. Życie polskiego uczonego stanowi zaprzeczenie fałszywego mitu funkcjonującego na współczesnej Litwie, o prosowieckim nastawieniu Polaków, którzy pozostali na Wileńszczyźnie po 1945 roku. Ten wybitny historyk, prezentował postawę bezkompromisowego sprzeciwu Polaków wobec obu totalitaryzmów, z którymi przyszło im się mierzyć w XX wieku – w okresie II wojny światowej, w pierwszych latach okupacji sowieckiej i epoce stalinizmu.
Postać dra Ordy przybliżą relacje świadków wydarzeń, historyków i jego przyjaciół. Wśród osób, które podzielą się z widzami wiedzą będą: wybitny litewski intelektualista Tomas Venclova; dr Vitalija Stravinskene, litewska historyk badająca procesy migracyjne oraz uczniowie i przyjaciele Ordy; poeta Wojciech Piotrowicz; Hanna Strużanowska-Balsiene; członkowie zespołu „Wilia” z początku jego działalności; aktorzy Polskiego Teatru Studio oraz litewscy historycy. Wykorzystane zostaną również wspomnienia Czesława Miłosza i bliskich przyjaciół Ordy.
Losy dra Ordy ukazane zostaną na tle Wilna – miasta, które szczególnie cenił jako historyk sztuki. Bohater zabierze głos w roli przewodnika i historyka miasta. W filmie pojawią się miejsca, które cenił, m.in. kościół św. Piotra i Pawła i fragmenty jego tekstów poświęconych wileńskim dziełom sztuki.
Oś dokumentu stanowić będzie analiza postawy moralnej dra Ordy, żyjącego zgodnie z ideałami chrześcijańskimi, budującego pomosty kulturowe nawet z narażeniem życia. Orda brał udział w ratowaniu Żydów, po II wojnie światowej wraz z Heleną Zieniewicz (zawarli fikcyjne małżeństwo) wychowywał żydowskie i polskie sieroty. Był niezłomny, nie zgodził się na nostryfikację doktoratu poprzez zaliczenie marksizmu i leninizmu, co na całe lata zamknęło mu drogę do pracy naukowej. Orda jak mało kto bronił polskiej architektury w sercu Wilna – nie godząc się na zburzenie Ostrej Bramy – i protestował przeciwko wywózce archiwum wileńskiego „WXL” do Mińska.
Projekt finansowany z budżetu państwa w ramach konkursu Ministra Spraw Zagranicznych RP „Dyplomacja publiczna 2022”.
Łączna wartość dofinansowania – 99 979,38 zł.
