Projekt obejmuje: budowę Mauzoleum Prezydentów RP na uchodźstwie, budowę Izby Pamięci Prezydentów RP na uchodźstwie oraz uroczysty pochówek Prezydentów RP na uchodźstwie w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. Projekt władz Rzeczypospolitej związany ze zwieńczeniem obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości obejmuje:
- utworzenie Mauzoleum Prezydentów RP na uchodźstwie oraz Izby Pamięci Prezydentów RP na uchodźstwie w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie,
- sprowadzenie doczesnych szczątków Prezydentów RP na uchodźstwie z Anglii do Polski oraz uroczysty pochówek w Mauzoleum w Świątyni Opatrzności Bożej
w Warszawie.
Zawirowania historyczne, których Polska doświadczyła w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu, doprowadziły do powstania niezwykłego zjawiska w skali świata – istnienia „Polski poza Polską” – niezawisłego aparatu państwowego funkcjonującego poza granicami zniewolonego kraju. Polacy podejmowali działania dwutorowo: w konspiracji i podziemiu niepodległościowym oraz na emigracji, zabiegając o uwolnienie Polski spod okupacji niemieckiej i sowieckiej.
Szczególne rozwiązanie, w postaci sprawowania władzy II RP na emigracji, pozwoliło – na mocy konstytucji kwietniowej z 1935 roku – zachować ciągłość instytucjonalnej władzy państwowej w czasie II wojny światowej, a następnie w okresie, kiedy Polska znajdowała się pod rządami komunistów. Dlatego rola i znaczenie Prezydentów RP na uchodźstwie – którzy działali i zmarli na emigracji, a następnie zostali pochowani poza granicami kraju – zasługuje na symboliczne upamiętnienie w wolnej Polsce oraz w pamięci Polaków, a także na popularyzację tych dokonań.
W szczególnym dla Polaków czasie obchodów stulecia odzyskania Niepodległości oraz upamiętnienia walki o zachowanie oraz utrwalenie granic niepodległej Ojczyzny – władze Rzeczypospolitej pragną uhonorować Prezydentów RP na uchodźstwie jako wyjątkowych bohaterów Narodu Polskiego, realizując postulat budowy Mauzoleum, gdzie spoczną doczesne szczątki Prezydentów RP na uchodźstwie. Przy okazji tego historycznego wydarzenia zostanie przeprowadzona ogólnopolska kampania edukacyjna popularyzująca wiedzę na temat znaczenia Prezydentów RP na uchodźstwie i fenomenu Rządu RP na uchodźstwie w kontekście ciągłości polskiej państwowości.
Mauzoleum Prezydentów RP na uchodźstwie będzie zlokalizowane w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie – w miejscu, gdzie ziściło się marzenie kilku pokoleń Polaków, czekających na budowę Świątyni, zaplanowanej jeszcze przed rozbiorami jako wotum wdzięczności za uchwalenie Konstytucji 3 Maja. Powstałe w tej Świątyni Mauzoleum Prezydentów RP na uchodźstwie stanowić będzie przestrzeń ważną w wymiarze historycznym oraz politycznym. Będzie nawiązywała do dziedzictwa wolności i niepodległości I RP, do którego odwoływały się pokolenia Polaków walczących o suwerenność, odbudowujących naszą Ojczyznę po 1920 roku i broniących II RP w nierównej walce z Niemcami i Sowietami w latach 1939-1945, a także w czasie niepodległościowych zmagań o wolność Ojczyzny aż do 1989 roku.
Realizacja przedsięwzięcia planowana jest na 2022 rok i zakłada sprowadzenie do Polski doczesnych szczątków trzech Prezydentów RP na uchodźstwie – Władysława Raczkiewicza, Augusta Zaleskiego i Stanisława Ostrowskiego.
Działania zaplanowane w ramach projektu:
- Budowa Mauzoleum Prezydentów RP na uchodźstwie w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie.
- Budowa Izby Pamięci Prezydentów RP na uchodźstwie przy Mauzoleum w Świątyni Opatrzności Bożej oraz zaprojektowanie i przygotowanie wystawy stałej. Wystawa będzie prezentowała sylwetki Prezydentów RP, pamiątki i dokumenty oraz pokazywała tło historyczne Rządu RP na uchodźstwie. Za opracowanie merytoryczne wystawy odpowiada Instytut Pamięci Narodowej.
- Prace ekshumacyjne i konserwacja grobów Prezydentów RP na uchodźstwie na Cmentarzu Lotników Polskich w Newark oraz uroczystość pożegnania Prezydentów. W uroczystościach wezmą udział przedstawiciele polskich władz, środowisk polonijnych w Anglii, MSZ Wielkiej Brytanii.
- Sprowadzenie szczątków Prezydentów RP z Anglii do Polski w asyście honorowej Wojska Polskiego.
- Uroczyste przewiezienie szczątków Prezydentów do Warszawy specjalnie przygotowanym pociągiem, z postojami w kilku miastach, w których zaprezentowane zostaną wystawy przygotowane na tę okazję przez Instytut Pamięci Narodowej.
- Kampania edukacyjno-informacyjna, której głównym celem będzie pogłębienie wiedzy Polaków na temat historii RP na uchodźstwie – najważniejszych postaci i wydarzeń z tym związanych.
- Uroczysty koncert w wieczór poprzedzający uroczystości pochówku Prezydentów RP na uchodźstwie w Świątyni Opatrzności Bożej.
- Ceremonia pogrzebowa z udziałem władz RP.
Głównym celem inicjatywy dotyczącej utworzenia Mauzoleum w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie jest oddanie hołdu Prezydentom RP na uchodźstwie. Uroczysty pochówek Prezydentów na ojczystej ziemi będzie symbolicznym zwieńczeniem historii Ich życia i pracy na rzecz wolnej i demokratycznej Ojczyzny. Mauzoleum oraz Izba Pamięci staną się miejscem pamięci narodowej, którego zadaniem będzie przekazanie kolejnym pokoleniom Polaków historii narodowych bohaterów, którzy w wyjątkowym okresie naszej historii z honorem pełnili funkcje Prezydenta RP.
Projekt realizowany jest pod auspicjami Prezydenta RP przez Fundację „Pomoc Polakom na Wschodzie” we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów, Instytutem Pamięci Narodowej, Centrum Opatrzności Bożej, Ministerstwem Obrony Narodowej, Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Urzędem do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Biurem Programu „Niepodległa” oraz PKP SA.
