Za nami druga edycja „Spotkań na Pokuciu – Warsztatów Rafajłowskich”. Formuła wydarzenia to międzynarodowa konferencja – ale de facto „Spotkania” to coś więcej. Podobnie jak w 2017 roku na Ukrainę wybrało się grono specjalistów, w tym wielu naukowców, których zainteresowania badawcze w mniejszym lub większym stopniu dotyczą wspólnego dziedzictwa kulturowego na terenie Karpat Wschodnich. Atmosfera wyprawy sprzyjała prowadzeniu licznych dyskusji nawiązujących do tematyki konferencji.
Oficjalna część konferencyjna rozpoczęła się na Przykarpackim Uniwersytecie Narodowym im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku (d. Stanisławów) w czwartek 5. czerwca. Obrady otworzył rektor prof. dr hab. Ihor Cependa przemawiając w dwóch językach, po ukraińsku i polsku.
„Jestem przekonany, że ta dobra tradycja zorganizowania takiej konferencji będzie już na stałe. Cieszymy się, że zwiększamy grono osób, które przyjeżdżają do nas i chcą zobaczyć piękno Huculszczyzny. Jestem przekonany, że nic tak nie zbliża jak osobiste kontakty, to jest ten kierunek który daje nam pewność, że najlepsze przed nami” – powiedział rektor. Z kolei dr Jan Skłodowski, Prezes Stowarzyszenia „Res Carpathica”, współorganizatora konferencji zwrócił uwagę, że jest ona „uhonorowaniem całej spuścizny kulturowo-cywilizacyjnej, która zapoczątkowana została na tych ziemiach wiele stuleci temu w postaci naszego wspólnego państwa” oraz, że „razem z Uniwersytetem Przykarpackim, z naszymi przyjaciółmi i braćmi Ukraińcami możemy rozmawiać oraz przedstawiać problemy naukowe i historyczne – dla pogłębiania tych zagadnień i budowania perspektyw na przyszłość.”
Zagadnienia poruszane w pierwszej części konferencji były skoncentrowane wokół tematów działalności muzealnej w przedwojennym Stanisławowie oraz obecnych muzeów huculskich na Ukrainie, antropologii pamięci Huculszczyzny, toponimii Huculszczyzny w kartografii austriackiej czy działalności dra Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie na Pokuciu. Druga część zjazdu odbyła się w Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w centrum Ivano-Frankivsku. Popołudniu w referatach dominowały zagadnienia związane z architekturą i dziedzictwem materialnym. Stanisławowską część konferencji zakończył wykład o zdroju burkuckim oraz wernisaż czarno-białych zdjęć z Karpat Wschodnich autorstwa Jacka Wnuka. Wśród prelegentów byli zarówno Polacy jak i Ukraińcy. Referaty były wygłaszane w językach polskim i ukraińskim. W konsekwencji czego dyskusja była dwujęzyczna. O tym, że temat konferencji „Spotkań na Pokuciu” wzbudza zainteresowanie świadczyła wysoka frekwencja wśród ukraińskiego środowiska akademickiego oraz Polaków mieszkających na Ukrainie.
W piątek 7 marca prelegenci wraz z pozostałymi uczestnikami „Warsztatów Rafajłowskich” udali się na ostatni etap konferencji do serca Karpat, huculskiej wsi Bystricii (d. Rafajłowa), świadka krwawych starć pomiędzy II Brygadą Legionów Polskich a Rosjanami w toku pierwszej wojny światowej w latach 1914–1915. W tutejszym Domu Kultury zebrani obejrzeli występ artystyczny miejscowego zespołu regionalnego. Następnie wygłoszono wykłady o architekturze huculskich cerkwi, pionierskich badaczach Karpat oraz Stanisławie Vincenzie i Ignacym Kozielewkim.
Uczestnicy wzięli udział w spacerze historycznym po dawnej Rafajłowej – jej zabytkach i miejscach pamięci. W rolę przewodnika wcielił się dr Jan Skłodowski, który w wyczerpujący i zajmujący sposób prezentował słuchaczom swoją wiedzę na temat historii i dziedzictwa Karpat. Ostatnim i zarazem najbardziej wzruszającym akcentem tego dnia było ustawienie krzyża przez uczestników konferencji i poświęcenie go przez księdza proboszcza Mateusza Świstaka z Nadwórnej. Krzyż na odtworzonej mogile leśniczego Wilhelma Kubackiego na miejscowym cmentarzu legionistów został ufundowany przez Stowarzyszenie „Res Carpathica”.
Przy sprzyjającej pogodzie udało się w pełni zrealizować program i w sobotę 8. czerwca, w ramach dwóch różnych grup, poprowadzić dwie wycieczki górskie. Pierwsza dotarła na słynną Przełęcz Legionów, gdzie stoi krzyż legionowy z 1914 r., a druga zawędrowała w okolice szczytu Gawor.
Projekt współfinansowany jest w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą w 2019 roku. Organizatorami konferencji byli: Stowarzyszenie „Res Carpathica”, Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie”, Instytut Kulturoznawstwa Akademii Ignatianum, Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego i Przykarpacki Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Stefanyka. Dokładny program konferencji znajduje się w załączniku.
Tekst: IDA / FPPNW
Fot. IDA / FPPNW